|
||||
:: Pinta piwa raz! Artyku³ dodany przez: damian (2004-10-23 15:17:25) Dziwni sÄ… ci Anglicy! N ie chcÄ… zrezygnować ze swoich funtów na rzecz euro, z uporem jeżdżą lewÄ… stronÄ… ulicy, odlegÅ‚oÅ›ci liczÄ… w milach, dzieci ważą w funtach, a piwo sprzedajÄ… na pinty. Jak odnaleźć siÄ™ w tym dziwnym niemetrycznym Å›wiecie? Mimo że od 1875 roku teoretycznie w Wielkiej Brytanii obowiÄ…zuje system metryczny, Brytyjczycy wciąż używajÄ… wiÄ™kszoÅ›ci jednostek systemu angielskiego. I tak dobrze, że reforma w 1971 roku jako jednostkÄ™ monetarnÄ… przyjęła funty, które dzielÄ… siÄ™ na 100 pensów. WczeÅ›niej funt dzieliÅ‚ siÄ™ na dwadzieÅ›cia szylingów, a szyling na dwanaÅ›cie pensów. Bardzo dawno temu istniaÅ‚y jeszcze monety o nominaÅ‚ach pół i ćwierć pensa, tzw. farthings. Ćwierć pensa byÅ‚o monetÄ… bardzo maÅ‚Ä…, jeden pens – dużą. Dlatego pierwsze rowery – jeszcze w dziewiÄ™tnastym wieku – z dużym koÅ‚em przednim i bardzo maÅ‚ym tylnym, nazywano penny-farthing. Ceny ekskluzywnych towarów podawano w gwineach jeszcze dÅ‚ugo po tym jak gwinee wyszÅ‚y z obiegu. Jedna gwinea miaÅ‚a wartość dwudziestu jeden szylingów, czyli funta i szylinga. Na szczęście przeliczaniem jednostek monetarnych nie musimy siÄ™ już kÅ‚opotać. Za to wciąż swoistej rozrywki dostarczajÄ… nam jednostki dÅ‚ugoÅ›ci, wagi i objÄ™toÅ›ci. Cztery mile za piec Chociaż po przyjeździe z Polski cale kojarzÄ… nam siÄ™ tylko z wielkoÅ›ciÄ… ekranu telewizora, na Wyspach wciąż jest to podstawowa jednostka miary. Jeden cal (inch) równy jest 2,54 centymetra. OdlegÅ‚oÅ›ci mierzy siÄ™ w milach (mile), o czym warto pamiÄ™tać oceniajÄ…c dystans w angielskim atlasie. To samo dotyczy ograniczenia prÄ™dkoÅ›ci. Znak z 40 w czerwonym kółku oznacza ograniczenie do 40 mil na godzinÄ™. Czasami mieszkaÅ„cy Wielkiej Brytanii używajÄ… też stóp (foot), np. do okreÅ›lania wzrostu. JeÅ›li Brytyjczyk zapyta ciÄ™, ile masz wzrostu, nigdy nie odpowiadaj „metr siedemdziesiÄ…t”, bo po prostu ciÄ™ nie zrozumie. Powiedz „pięć stóp, siedem”, gdzie siedem oznacza w domyÅ›le cale. Jednostka zwana stopÄ… byÅ‚a znana już w starożytnoÅ›ci. Wtedy jej dÅ‚ugość równaÅ‚a siÄ™ rozmiarowi przeciÄ™tnej ludzkiej stopy, potem przypisywano jej różne wielkoÅ›ci. DziÅ› jedna stopa równa siÄ™ 30,4 cm. Å»eby byÅ‚o jeszcze trochÄ™ trudniej, trzy stopy skÅ‚adajÄ… siÄ™ na jard (yard). Funt za funta Wyspiarskie sklepy na szczęście przestawiÅ‚y siÄ™ już na system metryczny. Nie musisz wiÄ™c zabierać do sklepu kalkulatora, żeby przeliczyć ile pomidorów kupujesz. Jednak jeÅ›li zamierzasz upiec ciasto, albo dowiedzieć siÄ™, ile waży twoje dziecko, znajomość funtów, uncji i ćwiartek niewÄ…tpliwie siÄ™ przyda. Funt (pound) wywodzi siÄ™ od jednostki używanej w starożytnym Rzymie, nazywanej wtedy również librÄ…. StÄ…d dzisiejsze skrótowe okreÅ›lenie funta – lb. Jeden funt jest równy 0,4535 kilograma. MniejszÄ… od funta jednostkÄ…, używanÄ… wciąż czÄ™sto w przepisach kulinarnych, jest uncja (ounce, w skrócie oz) równa 28,35 gram. 16 uncji skÅ‚ada siÄ™ na funta. Czasem używa siÄ™ również jednostki zwanej ćwiartkÄ… (quarter), liczÄ…cej sobie 28 funtów. Ćwiartka stanowi czwartÄ… część cetnara (hundredweight). Warto również pamiÄ™tać, że angielska tona to trochÄ™ wiÄ™cej niż tysiÄ…c kilogramów. Jak daleko na galonie? Bez znajomoÅ›ci angielskich jednostek objÄ™toÅ›ci nie obejdÄ… siÄ™ kierowcy i miÅ‚oÅ›nicy piwa. To drugie, dziÄ™ki Bogu, sprzedaje siÄ™ tu na pinty. Na szczęście, bo kufel liczÄ…cy sobie pintÄ™ objÄ™toÅ›ci to 0,568 litra zÅ‚ocistego pÅ‚ynu. W przepisach kulinarnych używa siÄ™ też uncji pÅ‚ynnej (fl oz, nie mylić z uncjÄ… suchÄ…), która równa jest 28,412 mililitra oraz kwarty (quart) – odpowiadajÄ…cej dwóm pintom. Dla posiadaczy samochodów kluczowa miarÄ… sÄ… galony (gallon), w których mierzy siÄ™ pojemność baku i sprzedaje benzynÄ™. Jeden galon to 4,546 litra. WyjaÅ›nienia wymaga sprawa przeliczenia, ile spala twój samochód. Nie dość, że zamieszane sÄ… w niÄ… mile i galony, to jeszcze Brytyjczycy odwrócili kolejność. Spalanie podajÄ… w milach na galon, czyli wskaźnik ten okreÅ›la, ile mil auto przejedzie na jednym galonie. Przeliczenie go na ilość benzyny (w litrach), którÄ… auto spali po przejechaniu 100 kilometrów wydaje siÄ™ prawie niemożliwe. CiepÅ‚o, ciepÅ‚o, gorÄ…co! Temperatura podawana w stopniach Fahrenheita na szczęście należy dziÅ› na Wyspach do rzadkoÅ›ci, niemniej jednak – to siÄ™ zdarza. Na takÄ… okoliczność można nosić w portfelu kartkÄ™ z wzorem: X °Fahrenheita = (X – 32) x 5/9 °C Albo zapamiÄ™tać, że 1 stopieÅ„ Fahrenheita to minus 17,22 stopnie Celsjusza, a 1 stopieÅ„ Celsjusza to 33,8 stopni Fahrenheita. JeÅ›li chcesz mieszkać na Wyspach, nie masz wyjÅ›cia. Musisz opanować przeliczanie jednostek, możesz też wÅ‚ożyć do portfela naszÄ… Å›ciÄ…gawkÄ™. Nie jest wykluczone, że z czasem uda ci siÄ™ zupeÅ‚nie przestawić i... na wakacjach w Polsce zaczniesz przeliczać jednostki w odwrotnÄ… stronÄ™. Magdalena Gignal ----------------------------------------------------- Weights and measures - Miary i wagi Przeliczanie wag i miar anglosaskich na ukÅ‚ad SI Length - DÅ‚ugość Miary dÅ‚ugoÅ›ci w Wielkiej Brytanii i USA Niżej podane miary sÄ… takie same w Wielkiej Brytanii : 1 inch (in) = 2.54 cm 1 foot (ft.) = 12 in = 30.4 cm 1 yard(yd.) = 3 ft. = 91.4 cm 1 statute or land mile (mi.) 1760 yds = 5280 ft. = 1609 m Metric measures of length converted into British measures of length Metryczne miary dÅ‚ugoÅ›ci przeliczone na brytyjskie miary dÅ‚ugoÅ›ci 1 cm = 0.394 in 1 m = 1.094 yard 1 km = 0.621 mile Surface - Powierzchnia Surface measures - Miary powierzchni 1 square inch (sq.in) = 6.452 sq.cm 1sq.ft. = 929.034 sq.cm 1sq.yd. = 0.836 sq.m 1sq.mile = 259.000 ha Metric measures of surface converted into British measures of surface Metryczne miary powierzchni przeliczone na brytyjskie miary powierzchni 1 sq.cm = 0.155 sq.inch 1 m2 (square metre) = 1.196 sq.yards = 10.764 sq.feet 1 km2 (square kilometre) = 274.104 acres = 0.386 sq.mile British Avoirdupois weight - Wagi brytyjskie 1 ounce, avoirdupois (oz avdp.) = 28.350 grams 1 pound (lb.) = 16 ozs = 0.4535 kilogram 1 quarter (qr.) = 28 lbs = 12.70 kg 1 hundredweight (cwt.) = 4 quarters = 112 lbs = 50.802 kg 1 ton = 20 cwt. = 2240 lbs = 1016 kg = 1.016 metric ton Capacity - Pojemność British liquid (fluid) measure - Brytyjska miara pÅ‚ynów 1 liquid (fluid) ounce (fl.oz.) = 0.961 U.S. fluid ounce = 28.412 milliliter (ml) 1 liquid pint (pt.) = 20 ozs. = 0.568 litres 1 quart (qt.) = 2 pts = 40 ozs = 1.20094 U.S. qt. = 1.136 litres 1 gallon (gal) British Imperial = 160 British fl.ozs. = 4 qts = 1.201 U.S. gallons = 4.546 litres British dry measure - Brytyjska sucha miara 1 bushel (bu.) = 8 gal. = 1.032 U.S.bu. = 36.3 litres 1 qt., dry = 1.032 U.S. qts 1 bushel per acre = 0.898 hectolitres per hectare 1 hectolitre per hectare = 1.113 British bushels per acre 1 cubic metre = 10 hectolitres = 11.13 bushels per acre Yields - Wydajność 1 cwt. per acre = 1.26 q z hektara 5 cwt. per acre = 6.28 q z hektara 10 cwt. per acre = 12.55 q z hektara 15 cwt. per acre = 18.83 q z hektara 20 cwt. per acre = 25.11 q z hektara 1 q z hektara = 0.8 cwt. per hectare 5 q z hektara = 4 cwt. per hectare 10 q z hektara = 8 cwt. per hectare 20 q z hektara = 16 cwt. per hectare Fahrenheit to Centigrade - Przeliczanie stopni Fahrenheita na Celsjusza X°F = (X - 32) * (5/9) °C e.g. 98.6°F = (98.6 - 32) * (5/9) = 66.6 *(5/9) = 37°C Centigrade to Fahrenheit - Przeliczanie stopni Celsjusza na Fahrenheita X°C = (X * 9/5) + 32 °F
adres tego artyku³u: http://www.gbritain.net/articles.php?id=13
|