GBritain.net

http://www.gbritain.net

:: Schyłek czerwonych budek
Artyku� dodany przez: Damian (2007-02-20 01:26:16)

Zapach zimnego metalu, moczu, resztki jedzenia porzucone niedbale, uliczny, wszechogarniający hałas, jakiś niecierpliwiec dobijający się do drzwi wymalowanych graffiti – takie atrakcje czekają nas w budce telefonicznej.

Według Telephone Regulator jedynie jeden dorosły na dziewięciu korzysta z publicznych telefonów z jakąkolwiek częstotliwością. Dla pozostałych przekroczenie progu budki telefonicznej oznacza podróż w czasie, nie wspominając już o tych, którzy nie mają nawet pojęcia jak z nich korzystać. Nie da się ukryć, że era ich świetności przeminęła.

Zdjęcie na tle majestatycznej, intensywnie czerwonej, błyszczącej w słońcu budki telefonicznej – to obowiązkowy punkt programu każdego odwiedzającego Wielką Brytanię. Wbrew pozorom zrobienie pamiątkowej fotografii wymaga cierpliwości i odrobiny szczęścia. Dlaczego? Czerwone budki telefoniczne są obecnie gatunkiem wymierajacym. Około 2000 zostało wpisane na listę zabytków chronionych. British Telecom - właściciel większości budek – zauważył, że od roku 1999 wpływy z telefonów publicznych spadły o połowę. W lutym 2002 wprowadzono więc w życie program usuwania nierentownych telefonów. Niektórzy - tak jak historyk Gavin Stamp, który w latach 80-tych prowadził kampanię mającą na celu ocalenie tradycyjnych budek telefonicznych - pogodzili się z faktem, że są one częścią odchodzącej już w zapomnienie minionej cywilizacji. Inni nadal prowadzą kampanie w ich obronie.

Lord Mayor Savory walczy o utrzymanie czerwonych budek telefonicznych na historycznych terenach Londynu, a pisarz Bill Bryson wspiera kampanię na rzecz angielskiego dziedzictwa narodowego. ,,Save our Streets” domaga się uporządkowania wizualnego chaosu panującego na angielskich ulicach, który wkradł się na nie w latach 60-tych, kiedy to pojawiło się nowe pokolenie budek telefonicznych. Siostry potworki eleganckich czerwonych budek były bardziej użyteczne i - co najważniejsze - tańsze. W niczym jednak nie przypominały swoich dostojnych czerwonych prababek.

Hotelowo-sklepowe początki

Brytyjska budka telefoniczna była pierwszym publicznym telefonem na świecie. Została wynaleziona w 1884 roku, 8 lat po wynalezieniu telefonu przez Szkota Alexandra Grahama Bella. Początkowo budki telefoniczne nazywano „the public call office”. Stawiano je w sklepach i w hotelowych foyer. W bogatszych hotelach zatrudniano specjalnego pomocnika, który kontaktował się w imieniu dzwoniącego z centralą telefoniczną i pobierał opłatę za rozmowę. W sklepowych wnętrzach natomiast jedynie zasłona odzielała ich użytkowników od normalnych klientów. Skrępowanie dzwoniących i ograniczenia związane z godzinami otwarcia sklepów przyczyniły się do przeniesienia publicznych telefonów na zewnątrz. Aparaty telefoniczne zainstalowano w specjalnych drewnianych budkach i ustawiono je na chodnikach. Ten nowy mebel miejski szybko przypadł do gustu wandalom i złodziejom monet. Poczta, która nadzorowała w owym czasie budki telefoniczne, rozważała wyposażenie ich w notesy do pisania. W ten sposób chciała przekierunkować energię artystów graffiti.

Narodziny legendy

Budki telefoniczne pojawiły się na ulicach Londynu na początku XX wieku. Pierwsza budka telefoniczna stanęła przed Staple Inn w High Holborn w Londynie w maju 1903 roku, za sprawą towarzystwa kolejowego Grand Central Railway. Kilka lat później budki zaczęły być stawiane przez pocztę. W owym czasie nie istniał jeden standardowy model budki. Każdy oddział administracyjny produkował i ustawiał swoje własne modele. W roku 1921 nastapiło powolne porządkowanie telefonicznego chaosu. Pojawił się model K1. Miał biały kolor, jaskrawo-czerwone framugi okienne, a na górze konstrukcji umieszczono czterostronny napis ,,Telephone”. Przełomowym – w historii czerwonych telefonów – okazał się rok 1924, kiedy to Poczta Główna ogłosiła konkurs na zaprojektowanie nowej, standardowej budki telefoniczej. Do udziału w nim zaproszono wiodących architektów. Wpłynęło tak wiele projektów, że dopiero w 1926 roku wyłoniono zwycięzcę. Był nim Giles Gilbert Scott - architekt, który zaprojektował m.in. elektrownię Battersea i katedrę w Liverpoolu. Jego budka miała wyraźną monumentalną jakość i wszystkie cechy solidności wymagane dla publicznych budynków. Jedyna pomyłka, jaką popełnił Scott, był kolor. Chciał, żeby budki były pomalowane na srebrno. Pocztowy czerwony został wybrany dla lepszej widoczności. Pomalowana w kolorze tuniki straży, przypominała trochę wartownika. Tak narodziło się K2 - budka telefoniczna, która podobnie jak brytyjskie hełmy, skrzynki pocztowe czy piętrowe autobusy stała się międzynarodowym symbolem Wielkiej Brytanii.

K 6

Największą wadą modelu K2 było to, że była zbyt doskonała. Koszty produkcji i instalacji okazały się za wysokie. Wyprodukowano zaledwie 1500 egzemplarzy K2. Z tego też powodu w 1929 roku poproszono Scotta o stworzenie nowego projektu. Wersja K3 była mniejsza i - co najważniejsze - tańsza. Została postawiona w tysiącach egzemparzy na terenie Wielkiej Brytanii. Potem stworzono olbrzyma K4. Do zwykłego modelu K2 doczepiono maszynę na znaczki i skrzynkę pocztową. Model ten nie przyjął się. K5 była tylko tymczasowym środkiem zaradczym. Lekką, zbudowaną ze sklejki budkę ustawiano na targach handlowych i wystawach. I wreszcie pojawiła się ona - K6. To właśnie ta, którą Brytyjczycy najlepiej znają i kochają. Znana jest również jako Jubilee Kiosk – ponieważ została oddana do użytku w roku srebrnego jubileuszu Grzegorza V. Była połączeniem dobrych stron K2 i K3. Żelazne, nakryte kopułą czerwone pudełko, zostało stworzone przez Scotta w 1936 roku. Model K6 miał 8 poziomych szyb, odzielonych pionowymi prętami. Drzwi otwierało się dość ciężko. W środku znajdował się majestatyczny, czarny telefon z obrotową tarczą telefoniczną. Na ścianie wisiały oprawione instrukcje użycia telefonu; wydłużone do zadziwiających rozmiarów – biorąc pod uwagę jak nieskomplikowana była ta czynność. W budce znajdowały się również miejscowe książki telefoniczne, czasem małe lustro, w którym można było się przejrzeć. W 1968 wyprodukowano K8. Model ten pomalowano innym niż dotychczas odcieniem czerwieni. Budka mieniła się nieznacznie jaskrawszą, makową czerwienią. Barwa ta stała się uniwersalnym kolorem wszystkich angielskich budek telefonicznych.

Budki XXI wieku

Tradycyjne budki telefoniczne powoli odchodzą w zapomnienie. Antti Evävaara stworzył pojekt, który miał trafić w gusta zarówno miłośników tradycji, jak i nowoczesności. Zaprojektował on budkę telefoniczną dla posiadaczy komórek. Nietypowa budka to miejsce, w którym można usiąść i w ciszy porozmawiać przez... komórkę. Projektem zainteresowali się producenci nowego filmu o przygodach Jamesa Bonda. Nietypowa budka pojawi się w jednej ze scen. W stolicy Boliwii – La Paz natomiast wymyślono ruchome budki telefoniczne. Operatorzy zatrudnili młode osoby, które chodzą po ulicach stolicy ubrane w specjalne jaskrawe stroje z odpowiednim oznakowaniem. Każdy z nich posiada przymocowany łańcuszkiem do paska - telefon komórkowy. Do takiej „budki” można podejść, zapłacić za połączenie i zadzwonić. Ceny za połączenia w wielu przypadkach są niższe niż te wykonywane z typowej budki. Miłośnicy tradycyjnych czerwonych budek telefonicznych zaś mogą kupić je na własność. Koszt takiej przyjemności to wydatek rzędu £2,550. Budka waży 750 kilogramów i można ją zwrócić w ciągu 30 dni. Większość nabywców czerwonych pudełek stawia je w ogrodach albo przerabia na oryginalne kabiny prysznicowe.

Komórkowy pogromca

Nie da sie ukryć, że wraz z rozpowszechnieniem telefonów komórkowych spadło użycie budek telefonicznych. Początkowo nic nie zapowiadało klęski. Ludzie korzystali z publicznych telefonów. Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się one wśród przybyłych do Wielkiej Brytanii emigrantów, których nie było stać na zakup prywatnego aparatu. Kiedy w 1956 roku stworzono telefonię komórkową, nikt nie przepuszczał, że zmieni ona oblicze świata. Choć trudno w to dzisiaj uwierzyć, pierwszy telefon komórkowy ważył 40 kg i był wielkości walizki. Współczesny telefon jest mały, lekki i z łatwością mieści się w kieszeni. Za jego pomocą możemy rozmawiać, wysyłać SMS, EMS czy MMS. Niektóre mają wbudowane aparaty fotograficzne, kamery, dyktafony, a za pomocą aparatów pracujących w technologii 3G można przeprowadzać wideokonferencję.

Wrzuć monetę

Kiedy The United Telephone Company postawiło pierwszą wolnostojącą call office, 3-minutowa rozmowa kosztowała mniej niż 1p. Dziś, aby zadzwonić z budki telefonicznej, musimy wrzucić do jej wnętrza 40p. Jest to minimalna opłata za rozmowę telefoniczną. Wrzucenie 40 p zapewnia nam 20-minutową rozmowę z lokalnym numerem. Opłata ta obowiązuje od 16 listopada 2006 roku i jest w nią wliczona opłata za połączenie w wysokości 20p. Jeśli nasza rozmowa przedłuży się, zapłacimy 10p za każde kolejne 10 minut. Niektóre budki telefoniczne oferują także dostęp do Internetu. Jest to przyjemność rzędu £1 za 15 minut internetowego surfowania. Za zwyczajnego smsa zawierającego 160 znaków wraz z przerwami zapłacimy 10p. Większość aparatów telefonicznych akceptuje monety o nominałach: 10p, 20p, 50p i £1. Niektóre telefony nie przyjmują monet. Do ich użycia niezbędne są karty telefoniczne BT. Obecnie BT posiada ponad 63 tysiące publicznych aparatów telefonicznych na terenie Wielkiej Brytanii. I chociaż użycie budek podupadło, publiczne budki telefoniczne niejednokrotnie okazują się niezbędne w nagłych sytuacjach.

Czy wiesz, że...
- Pierwsza książka telefoniczna została wydana w 1878 roku w New Haven. Miała tylko 50 nazwisk.
- W 1913 roku, w Paryżu, uruchomiono pierwszą całkowicie automatyczną budkę telefoniczną.
- W czasach PRL automaty telefoniczne były urządzeniami jednokierunkowymi; można było jedynie odbierać rozmowy przychodzące.
- W latach 80-tych można było dzwonić z budki telefonicznej jedynie po wrzuceniu specjalnych żetonów.
- Mieszkańcy Manhattanu (Nowy Jork) jako pierwsi na świecie – w 2003 roku - mogli wysłać email z budki telefonicznej.

Anna Lambryczak
źródło: Cooltura

adres tego artyku�u: http://www.gbritain.net/articles.php?id=142